Normen en hun benaming
In de lastechniek bestaan er heel wat normen. Het zijn er een paar honderd. En die krijgen allemaal een unieke naam. De naamgeving wordt vaak verkeerd begrepen of onvolledig genoteerd, wat leidt tot onduidelijkheden. In dit artikel lees je hoe de naam tot stand komt en welke informatie de voorvoegsels je geven.
Drie niveaus
Normen kunnen op drie niveaus gepubliceerd worden en geldig zijn. Er zijn dan ook drie instituten die die normen beheren en up to date houden.
Dat begint op mondiaal niveau, met de normen die door ISO (International Organization for Standardization) gepubliceerd worden. Het volgende voor ons relevante niveau is het Europese, vertegenwoordigd door het CEN (European Committee for Standardization). En dan is er natuurlijk het landelijk niveau, zoals in Nederland het NEN (Stichting Koninklijk Nederlands Normalisatie Instituut), in België het NBN (Bureau voor Normalisatie) en in Duitsland het DIN (Deutsches Institut für Normung).
Hoe komt de naam tot stand?
De voorvoegsels die je in de naam van een norm vindt, zeggen iets over door wie het gepubliceerd is. We nemen Nederland als voorbeeld. In Nederland publiceert de NEN zowel nationale, Europese als internationale normen. De NEN stimuleert ook de ontwikkeling van Nederlandse normen. Dat zijn afspraken die in Nederland gelden over kwaliteit en veiligheid van producten, diensten en processen.
Alle normen die NEN publiceert krijgen een nummer met het voorvoegsel NEN (NE-derlandse Norm). De NEN normcommissies functioneren ook als schaduwcommissies voor de Europese technische commissies van de CEN. In de Europese commissies worden EN normen opgesteld. Veel EN normen worden door NEN overgenomen en worden dan uitgegeven als NEN EN norm. De mondiale normen van ISO kunnen overgenomen worden door de CEN, wat dan leidt tot een EN ISO norm. Als ook NEN die norm overneemt is het resultaat een NEN EN ISO norm.
Hetzelfde of toch niet?
Het is dus van het grootste belang dat het juiste voorvoegsel wordt gebruikt in combinatie met het juiste normnummer. Om eenzelfde normbehoefte af te dekken, werken de nationale normcommissies en instituten samen aan nieuwe normen. Dat kan in veel gevallen leiden tot het overbodig maken van lokale normen. Op termijn zullen “zuivere” NEN normen en zelfs “zuivere” EN normen dan verdwijnen.
Zo evolueerde de NEN EN 287 voor de kwalificatie van lassers uiteindelijk naar de NEN EN ISO 9606.
Voorbeelden
Hieronder zie je een nationale, een Europese en een internationale norm en hoe die correct geschreven worden.
- NEN 1078 m.b.t. de prestatie-eisen voor nieuwbouw gasleidinginstallaties
- NEN EN 1090 handelt over constructieve delen in staal, rvs en aluminium voor dragende constructies
- NEN EN ISO 3834 beschrijft de kwaliteitseisen van lassen, ongeacht het product
Het is echt belangrijk te letten op de notatie van met name klassieke normen in lastechniek. Mensen hebben al snel de neiging om te spreken over een normnummer, zonder daarbij de volledige naamgeving te gebruiken. En dat kan leiden tot misverstanden:
- NEN EN ISO 15614 beschrijft de kwalificatie van lasprocedures
- NEN EN 15614 beschrijft beschermende kledij voor brandweerlieden
- NEN EN ISO 544 beschrijft de leveringsvoorwaarden voor lastoevoegmaterialen
- NEN EN 544 beschrijft beproevingsmethoden voor bitumen dakspanten
- NEN EN ISO 6520 beschrijft de indeling van geometrische onvolkomenheden bij lassen
- NEN 6520 beschrijft een methode om chlorofyl te bepalen
- NEN 1078 m.b.t. de prestatie-eisen voor nieuwbouw gasleidinginstallaties
- NEN EN 1078 behandelt de kwaliteit van fietshelmen
Welke versie is van toepassing?
Alle normen hebben een datum en jaartal van publicatie. En wie refereert naar toepassing van een bepaalde norm (in afspraken, teksten, contracten en zelfs andere normen) kan gebruik maken van de standaard normaanduiding of de gedateerde normaanduiding. In dat laatste geval wordt het jaar van publicatie vermeld in de naam van de norm.
Bij een vermelding van de standaard normaanduiding, voorbeeld 1, in een document moet de laatste revisie moet worden toegepast. Zijn voorbeeld 2 of 3 vermeld dan moet die bepaalde editie van de norm worden toegepast. De voorbeelden op basis van de norm voor lascoördinatie:
- NEN EN ISO 14731
- NEN EN ISO 14731:2007
- NEN EN ISO 14731:2019
Maak gebruik van de zoekrobots op de website van het nationale norminstituut om de volledige normaanduiding van een bepaalde norm te achterhalen. Dat kost je alleen een paar kliks.
